Morgen, 14 juli 2019, komt Stichting Duik de Noordzee Schoon terug van een tiendaagse expeditie op de Noordzee die begonnen is op 5 juli 2019. Een onderdeel van deze expeditie is de zoektocht naar de Nederlandse duikboot Hr. Ms. O-13 die op 12 juni 1940 vanuit het Schotse Dundee vertrok richting Noorwegen om Duitse oorlogsschepen te onderscheppen. Aldus Trouw, die met de voorzitter van Stichting Nabestaanden Onderzeeboten 1940-1945, Jan Spoelstra (78), hierover gesproken heeft.
Of de Nederlandse duikboot Hr. Ms. O-13 gevonden is, wordt niet duidelijk uit het artikel. Het wordt pas zondag duidelijk of de missie geslaagd is. Hoewel het voor de nabestaanden zeer belangrijk is dat er pogingen worden ondernomen om de vermiste duikboot te lokaliseren, zou je grote vraagtekens kunnen zetten bij het feit dat hiervoor de samenwerking met Stichting Duik de Noordzee Schoon opgezocht is.
Vier jaar geleden, in september 2015, vertrok Stichting Duik de Noordzee Schoon voor de achtste expeditie richting de Noordzee (4 -14 september). In samenwerking met het Wereld Natuur Fonds, Stichting de Noordzee en Sodexo vond ‘Expeditie Doggersbank’ plaats. Tijdens deze expeditie bezochten ze ook het wrak van een duikboot, het bleek een Duitse duikboot te zijn. Hoewel het team aan boord tijdens de expeditie in het duister tastte over de identiteit van de duikboot, stond er in hun persbericht bij terugkomst het volgende:
De 9-daagse duikexpeditie van Stichting Duik de Noordzee schoon heeft spectaculaire resultaten opgeleverd. Het duikteam vond nieuwe en zeldzame soorten op de kunstriffen van de Doggersbank, Klaverbank en Bruine Bank. Net over de grens met Engeland is een Duitse onderzeeër gevonden uit de Tweede Wereldoorlog. Tevens hebben de duikers 2000kg netten, lood en ander afval geborgen.
Stichting Duik de Noordzee Schoon heeft echter later hun persbericht aangepast naar het volgende:
De 9-daagse duikexpeditie van Stichting Duik de Noordzee schoon heeft spectaculaire resultaten opgeleverd. Het duikteam vond nieuwe en zeldzame soorten op de kunstriffen van de Doggersbank, Klaverbank en Bruine Bank. Net over de grens met Engeland is een Duitse onderzeeër gevonden. Tevens hebben de duikers 2000kg netten, lood en ander afval geborgen.
Stichting de Noordzee heeft heden ten dagen nog de originele tekst van het persbericht op hun website staan.
Echter, op 22 augustus 2015 had een ander Nederlands duikteam hetzelfde wrak bezocht en hoewel zij in eerste instantie ook dachten dat het om een duikboot uit de Tweede Wereld ging, kwamen er al snel artefacten naar boven die in de richting van een duikboot uit de Eerste Wereldoorlog wezen. Op 8 september 2015 werd door dit duikteam een plaatje uit de machinekamer geborgen, welke onomstotelijk het bewijs leverde voor de identiteit van de duikboot, namelijk SMS U-31. Dit duikteam had de locatie doorgespeeld gekregen van een visser, die niet wist wat voor wrak het betrof maar wel dat het groot was en misschien interessant was voor de wrakduikers. Een duiker van Stichting Duik de Noordzee Schoon, die zich veel bezig houdt met scheepswrakken, daarentegen had in het systeem van de Engelse hydrografische dienst een melding van deze locatie gevonden met de omschrijving ‘submarine’.
Drie jaar eerder, in september 2012, kreeg een survey team van energiemaatschappijen Scottish Power Renewables en Vattenfall, tijdens het in kaart brengen van de bodem voor het nieuwe windmolenpark East Anglia ONE, een onbekende duikboot in beeld. Deze bevinding werd ook aan de Nederlandse Marine gemeld, omdat het survey team op de hoogte was dat Nederland intensief op zoek is naar Hr. Ms. O-13. In mei 2013 deed de Nederlandse Marine ter plaatse onderzoek met een REMUS UAV team van de Defensie Duikgroep, maar vanwege het slechte weer waren de resultaten niet om over naar huis te schrijven.
In augustus 2014 ging er weer een REMUS UAV team van de Defensie Duikgroep naar de locatie. Het weer werkte nu wel mee, er werden diverse duiken op het wrak ondernomen vanaf Hr. Ms. Makkum en er werden goede videobeelden gemaakt met een GoPro. Nadere bestudering van de verzamelde informatie en intensief bureauonderzoek door de Marine, bracht de conclusie dat het een duikboot uit de serie U-31 – U-41 moest zijn, waarvan alleen U-31 en U-37 vermist waren in de Noordzee. Hiermee werd het onderzoek afgerond en de Marine kon op dat moment niet bepalen welke van beide duikboten het hier exact betrof.
Terug naar september 2015 en Stichting Duik de Noordzee Schoon en hun bevindingen van het wrak. Het persbericht bevatte ook de volgende passage:
Het duikteam dook op bekende en onbekende wrakken om naast de biodiversiteit ook de historische waarde van de wrakken te onderzoeken. Zo vonden ze een complete Duitse U-boot die rechtop ligt net over de grens in Engels water. Dit is bijzonder omdat de torens van U-boten er meestal af zijn gesloopt. De inhoud van de onderzeeër is niet onderzocht en blijft een mysterie. Het ontsnappingsluik is geborgen om de onderzeeër te kunnen identificeren en wordt aan een Duits museum gedoneerd.
Ze schreven hier dat de inhoud van de duikboot niet was onderzocht, maar dat ze het ontsnappingsluik hebben geborgen om de duikboot te kunnen identificeren en welke aan een Duits museum zou worden geschonken. Het betrof hier een ontsnappingsluik dat gesloten was en dus ontgrendeld moet zijn geweest. De duikers hebben het ook nog gehad over een nummer wat ze gezien hadden, U 96, maar deze duikboot was na de Tweede Wereldoorlog gesloopt.
Tijdens de expeditie van 2015 was er ook een gecertificeerde onderwaterarcheoloog onder de duikers. Deze onderwaterarcheoloog sprak ik in 2016 en deze vertelde mij dat het leek alsof er een kudde buffels over het wrak had gegraasd. Deze archeoloog was zo geschrokken hiervan dat de archeoloog nooit meer mee zou gaan met dit soort expedities van Stichting Duik de Noordzee Schoon.
Begin 2018 sprak ik met de persoon die het ontsnappingsluik in zijn garage had liggen en die gaf aan dat hij er aan dacht om het ontsnappingsluik weer terug op het wrak te leggen tijdens de expeditie van 2018. Ik heb diverse pogingen ondernomen om de geborgen artefacten in het Marine-Ehrenmahl museum in Laboe te krijgen, maar tevergeefs, waarschijnlijk liggen ze verspreid in schuurtjes, tuinen of op de schoorsteenmantel van diverse Nederlandse wrakduikers.
Het bestuur van Stichting Duik de Noordzee Schoon zegt dit gedrag af te keuren en artefactenjacht te ontmoedigen. De duikers maskeren de artefacten door ze in de postzakken te stoppen waarin ze ook stukken visnetten en ander rommel die ze van de wrakken halen doen. Indien er foto’s op social media geplaatst worden van artefacten worden de personen aangesproken om deze afbeeldingen te verwijderen.
Het wrak van de duikboot uit de Eerste Wereldoorlog, SMS U-31, is sinds de ontdekking een geliefd wrak bij de Nederlandse wrakduikers en diverse duikteams bezoeken het wrak met enige regelmaat. Menig duiker heeft één of meerdere artefacten aan dit wrak overgehouden. Bij mijn weten is er nog geen één artefact richting een Duits museum gegaan.
Terug naar de actuele expeditie van 2019 waar intensief gezocht wordt naar de Nederlandse duikboot Hr. Ms. O-13 door het duikteam van Stichting Duik de Noordzee Schoon. De kans is zeer aannemelijk dat, indien Hr. Ms. O-13 door Nederlandse duikers gevonden wordt, het wrak dan ook onderwerp van een artefactenjacht gaat worden.
Het is Stichting Duik de Noordzee Schoon vooral om media aandacht te doen, media aandacht genereert namelijk kansen op subsidies. De Nederlandse overheid is heel goed op de hoogte van de activiteiten van de Nederlandse wrakduikers. Toch werken ze met de wrakduikers samen en houden ze hun de handen boven het hoofd.
Ik ben dan ook
heel erg benieuwd naar wat de voorzitter van de Stichting Nabestaanden
Onderzeeboten 1940-1945 vindt van het feit dat er diverse artefacten illegaal
geborgen zijn van oorlogswrakken die de soevereine immuniteit status hebben, en
die waarschijnlijk nog steeds bij Nederlandse wrakduikers ergens in een hoekje
liggen, op de schoorsteenmantel staan of de tuin opsieren. En hoe kijkt de
stichting aan tegen de samenwerking met Stichting Duik de Noordzee Schoon? En
is, hoewel de artefacten van SMS U-31 illegaal geborgen zijn, de stichting Nabestaanden
Onderzeeboten 1940-1945 ook van mening dat deze artefacten eigenlijk helemaal niet
geborgen hadden mogen worden en nu ze toch geborgen zijn, dat deze zo snel
mogelijk in een Duits museum terecht horen te komen?